άιξ

(Αστρον.). Ο αστέρας α Ηνίοχου. Είναι ο λαμπρότερος αστέρας του αστρικού αυτού σχηματισμού και ένας από τους λαμπρότερους σε όλο τον ουρανό. Η ονομασία προέρχεται από το γεγονός ότι το αστρικό αυτό συγκρότημα απεικονίζει στον ουρανό έναν άντρα που έχει στον ώμο του μία κατσίκα (αίγα), ενώ με το δεξί του χέρι κρατά ηνία και με το αριστερό του Ερίφους. Οι Έριφοι είναι αμυδρότεροι αστέρες από την Α. στον αστερισμό του Ηνίοχου. Η Α. είναι απλανής αστέρας φαινομένου οπτικού μεγέθους 0,2 και απόλυτου οπτικού μεγέθους -0,5. Παλαιότερα θεωρούσαν ότι είναι απλός αστέρας φασματικού τύπου GO. Έχει αποδειχθεί όμως ότι πρόκειται για πολύπλοκο διπλό αστέρα. Υπάρχουν δύο αστέρες, ο Α και ο Β, που επίσης από μόνοι τους αποτελούν διπλούς αστέρες. Οι δύο συνιστώσες του Α ανήκουν στους φασματικούς τύπους GS III και GO III ενώ του Β στους dΜ1 και dM5. Οι Α και Β απέχουν μεταξύ τους περίπου 12’ ενώ είναι αντίστοιχα κατά 170 και 0,015 φορές λαμπρότεροι από τον Ήλιο. Η τριγωνομετρική του παράλλαξη είναι 0,072, ενώ η απόστασή του από τη Γη είναι περίπου 47 έτη φωτός (η απόσταση Ήλιου-Γης είναι περίπου 8 πρώτα λεπτά της ώρας). Η Α. απομακρύνεται από τη Γη με ταχύτητα περίπου 30 χλμ. /δευτ. Στα γεωγραφικά πλάτη της πατρίδας μας η Α. μεσουρανεί τον Ιανουάριο γύρω στις 7 μ.μ., σε 8° βόρεια από το ζενίθ του τόπου. Είναι χρυσοκίτρινου χρώματος λόγω της ισχυρής απορρόφησης του κυανού μέρους του φάσματός της. Το φάσμα της μοιάζει πολύ με το ηλιακό φάσμα. Για να παρατηρήσουμε την Α. στον ουρανό, συνδέουμε νοητά τους δύο τελευταίους αστέρες της Μεγάλης Άρκτου με τόξο μέγιστου κύκλου και προεκτείνουμε προς το μέρος της κεφαλής της Μεγάλης Άρκτου. Ο πρώτος λαμπρός αστέρας που συναντούμε είναι η Α.

* * *

ἄιξ (γεν. ἄικος), η (Α) [ἀΐσσω]

ορμητική κίνηση, ορμή.